Soms is de werkelijkheid anders dan dat jij kunt waarnemen. Denk maar aan psychologie-testjes waarbij lijnen langer lijken dan ze werkelijk zijn. Of aan vooroordelen die dat gedrag juist uitlokken waardoor jij denkt dat jouw vooroordeel inderdaad klopt. Waarom bedriegen onze hersenen ons zo?
Versimpelen en verdraaien
Omdat er een teveel aan prikkels is, bepaalt jouw onderbewustzijn welke prikkels het doorgeeft aan jouw bewustzijn. Je brein wilt dit zo simpel mogelijk houden, zodat het hierop kan reageren. Bij bepaalde handelingen is dit handig, maar dit passen we ook toe op situaties waar het minder gepast is. Wanneer je bijvoorbeeld een avondje thuis blijft en niet mee gaat drinken met vrienden zie je jezelf als een saaie muts, omdat je al die keren dat je wel mee ging negeert. Dit is dus helemaal niet representatief!
We zien áltijd een verband, ook al is die er niet
We zien gezichten in boomschors en wolken omdat ons brein deze aangeboren behoefte heeft. Vroeger was dit nuttig, want bij gevaar kon men dan snel wegrennen om te overleven. Tegenwoordig leidt dit tot complotdenkers, bijgeloof en onzekere mensen. Mensen geloven liever de verklaring waarom zij altijd winnen met hun enige rode paar sokken dan onzeker te zijn over de uitkomst van een wedstrijd.
Dit is ook de reden waarom je meteen achterdochtig wordt als je vriend opeens jullie afspraak afzegt en zijn ex op Facebook een verdacht berichtje post over een leuke date. Dat kan toch geen toeval zijn? Jawel, dat kan! Jouw brein zoekt gewoon constant naar verbanden.
We vertrouwen meer op persoonlijke ervaringen dan op onderzoek
Stel, onderzoek vertelt dat een bepaald dieet grote onzin is en dat het een jojo-effect geeft. Toch heeft jouw vriendin er hele goede ervaringen mee en is ze al 10 kilo kwijt. Je zult dan toch overwegen het dieet te proberen, ondanks dat het onderzoek 10.000 mensen heeft meegenomen en jouw vriendin maar een individu is.
Een voordeel van onderzoek is dat ze intuïtieve ‘waarheden’ kunnen ontkrachten. Wat jij gelooft uit eigen ervaringen hoeft namelijk niet perse de waarheid te zijn. Toch geloven we liever persoonlijke verhalen van mensen omdat deze meer gevoel oproepen. Op deze manier misleiden je hersenen je dus van de waarheid uit wetenschappelijk onderzoek.
We verwachten
Wanneer we iets verwachten, we dit intikken op Google en ook maar één link zien die onze verwachting bevestigt, zullen we dit als een bevestiging ervaren. Je brein heeft namelijk meer oog voor informatie die onze verwachtingen bevestigen in plaats van weerleggen. Dit wordt ook wel selectieve waarneming genoemd. Wanneer iemand jou bijvoorbeeld vertelt dat er veel meer rode dan zwarte auto’s rondrijden ga je opeens veel meer rode auto’s zien!
Een ander voorbeeld is dat wanneer jij gelooft dat een dieet van 500 calorieën per dag tot jouw droomlichaam zal leiden, je al gauw bevestiging zal krijgen door de vele onzin die te vinden is op Google. Er zullen altijd aanhangers zijn van de raarste overtuigingen en zo zal je dus snel overtuigd kunnen worden van iets wat misschien heel ongezond is!
Conclusie
Het is dus belangrijk om deze blinde vlekken in de gaten te houden, omdat ze soms tot problemen kunnen leiden. Toch is een deel aangeboren en zal je brein altijd zoeken naar verklaringen en informatie willen versimpelen. Wat je wel zelf kan doen? Laat je niet inpalmen door reclame en media en laat je niet overtuigen door mensen die geen kennis van het onderwerp hebben.
Leren hoe jij je hersenen kan bedriegen en zo sneller in slaap kunt vallen?