Herken je dat: dat je in bed ligt en bíjna in slaap valt, tot je ineens wakker schrikt van een ‘schok’ of het gevoel dat je in een eindeloos gat valt? Veel mensen hebben hier last van, en je schrikt er waarschijnlijk iedere keer van, maar het is gelukkig alles behalve gevaarlijk. Maar waarom hebben we dan zo af en toe zo’n schok? Freshhh heeft het voor je uitgezocht en legt het jou tot in de details uit: hierom voel je soms een schok als je in slaap valt.
Slaapstuit
Zo’n schok of val wordt ook wel slaapstuit of hypnagoge schok genoemd, de fase tussen wakker zijn en slapen. Hier zijn nog niet diepe onderzoeken naar gedaan, maar er zijn wel een aantal theorieën.
Voorbereiding op de nachtrust
Één van die paar theorieën is deze: twee delen van het brein, het reticulair activatiesysteem (RAS) en de ventrolaterale preoptische nucleus (VLPO), zorgen voor de voorbereiding op de nachtrust. Het RAS en de VLPO bevinden zich vlak achter de ogen. Het RAS bereid je lichaam voor op de nachtrust, en het VLPO zorgt ervoor dat belangrijke processen in je lichaam verder kunnen gaan terwijl jij een tripje maakt naar dromenland.
Deze schokken kunnen ontstaan doordat je lichaam al in slaap valt, terwijl de spieren nog niet goed genoeg ontspannen zijn. Tijdens de REM-slaap (de fase waarin je gaat dromen) verlammen je spieren namelijk tijdelijk, alleen doordat het RAS en de VLPO dus een soort van ‘wedstrijd’ aan het houden zijn over wie wint: het onderbewustzijn of het bewustzijn, gaat het allemaal moeilijker dan je denkt. Je hersenen sturen een (onnodig) signaal naar bijvoorbeeld je armspier, en je schrikt wakker.
Stress
Als er iets is wat heel ongezond is en vooral vervelend is, is het wel stress. De zin ‘stress is slecht voor je nachtrust’ wordt niet voor niets altijd geroepen, en het is ook zeker geen leugen. Sommige wetenschappers denken daarom dat stress en een slechte nachtrust een oorzaak kan zijn van slaapstuit. Slaapstuit komt namelijk veel voor wanneer je erg moe bent en niet comfortabel ligt. Aha, minder stressen dus!
Evolutionair
Andere onderzoekers denken juist dat de hypnagoge te maken heeft met iets evolutionairs. Volgens hun hebben we een instinct gekregen van onze voorouders dat ons wakker schud als we bijvoorbeeld vallen – je valt natuurlijk niet, maar daar kan het gevoel van vallen vandaan komen. In de loop van de tijd is dit in onze spieren gaan zitten en worden we dus wakker wanneer we denken dat we vallen.
Ongevaarlijk
Die schokken in je slaap zijn vervelend, dat is een feit, maar dat is gelukkig geen reden om je zorgen te maken. De schokken zijn namelijk ongevaarlijk en compleet normaal. Het ergste wat kan gebeuren is dat je bedgenoot wakker schrikt en je een elleboog krijgt!
PLMD
Heb je nu regelmatig dat je benen telkens schokkerig zijn en rusteloos aanvoelen? Dan is er misschien wél iets meer aan de hand. De kans is dan namelijk groot dat je het periodic limb movement disorder (PLMD), of in het Nederlands het periodieke ledemaatbewegingsstoornis hebt. Je benen en armen maken ’s nachts ongecontroleerde bewegingen en je voelt regelmatig schokken. ‘S nachts zul je hier misschien weinig van doorhebben, maar je zult overdag wel merken dat je niet goed genoeg bent uitgerust.
Zie ook
